آچارها، جزو ضروریترین ابزار آلات در صنایع، کارگاهها و حتی مصارف خانگی محسوب میشوند. اگرچه هدف اصلی همه آچارها باز و بسته کردن پیچ و مهرهها است، اما تفاوتهای جزئی در طراحی آنها، کاراییشان را به طور کلی تغییر میدهد. انتخاب آچار مناسب نه تنها کار شما را سریعتر میکند، بلکه از آسیب رسیدن به پیچ و مهرهها و قطعات جلوگیری مینماید.
در ادامه قصد داریم به بررسی عمیق و تخصصی انواع آچار بپردازیم و از پرکاربردترین مدلها تا ابزارهای دقیق صنعتی، نگاهی کامل داشته باشیم. از جمله آچارهای عمومی مانند آچار فرانسه، آچار دو سر تخت و آچار دو سر رینگی، و همچنین آچارهای تخصصی نظیر آچار ترکیبی یک سر تخت، آچار آلن، آچار شمع، آچار فیلتر روغن، آچار جغجغهای، آچار ستارهای، آچار ترکمتر، آچار کلاغی، آچار لوله گیر و آچار چرخ را معرفی خواهیم کرد.
کاربرد و معرفی انواع آچارهای عمومی
آچارهای عمومی، آن دسته از ابزارهایی هستند که در اکثر جعبه ابزارها یافت میشوند و برای طیف وسیعی از کارهای روزمره کاربرد دارند. آچارهای عمومی اولین ابزارهایی هستند که تعمیرکاران خانگی و هر فردی که با انواع پیچ و مهره سر و کار دارد تهیه میکند.
| نام آچار | ویژگی کلیدی |
| آچار فرانسه | جایگزینی سریع برای مجموعهای از آچارهای ثابت. کاربرد عمده در لولهکشی و تعمیرات شیرآلات. |
| آچار دو سر تخت | ایدهآل برای کار در فضاهای محدود که امکان قرار دادن آچار از بالا وجود ندارد. |
| آچار دو سر رینگی | اعمال بالاترین گشتاور در میان آچارهای ثابت، بدون خطر لغزش و آسیب رساندن به لبههای مهره. |
| آچار ترکیبی | اننعطافپذیری بالا؛ امکان شل کردن اولیه با رینگ و باز کردن سریع نهایی با سر تخت. |
آچار فرانسه (Adjustable Wrench)
آچار فرانسه به دلیل قابلیت تنظیم فک، مشهورترین و پرکاربردترین آچار است. این ابزار از یک فک ثابت و یک فک متحرک تشکیل شده است که فک متحرک توسط یک پیچ حلزونی (مارپیچ) که در کنار سر آچار قرار دارد، تنظیم میشود. این قابلیت تنظیم، آچار فرانسه را به ابزاری چندمنظوره تبدیل میکند، زیرا میتواند برای اندازههای مختلف مهرهها و پیچها به کار رود.
این آچار میتواند نیاز شما به حمل چندین آچار ساده با اندازههای مختلف را برطرف کند. کاربرد اصلی آن در تعمیرات شیرآلات، سیستمهای تهویه، تعمیر ماشینآلات و هر کاری است که با مهرههای چندپر سروکار دارد. با این حال، از آنجا که فقط با دو سطح مهره درگیر میشود، در اعمال گشتاورهای بسیار بالا یا باز کردن مهرههای بیش از حد سفتشده کارایی محدودی دارد.
آچار دو سر تخت (Open-end Wrench)
آچار دو سر تخت یکی از سادهترین و قدیمیترین انواع آچارهاست. این ابزار دو سر باز به شکل C دارد که هرکدام اندازهای متفاوت ارائه میکنند. آچار تنها از دو سطح با پیچ یا مهره درگیر میشود و معمولا از فولاد کروموانادیوم ساخته میشود تا استحکام و مقاومت لازم در برابر خمشدگی را داشته باشد. طراحی سر آن نیز به گونهای است که قرارگیری سریع و آسان آچار روی اتصال را ممکن میسازد.
این نوع آچار برای کار در فضاهای محدود یا دسترسی به پیچهایی که تنها از کنار قابل گرفتن هستند و امکان استفاده از آچارهای رینگی وجود ندارد بسیار مناسب است. به دلیل طراحی باز، میتوان آن را بدون نیاز به بیرون آوردن از روی پیچ، دوباره تنظیم کرد.
آچار دو سر رینگی (Box-end Wrench)
برخلاف آچار تخت، آچار دو سر رینگ برای ایجاد حداکثر چسبندگی و اعمال گشتاور طراحی شده است. این آچار دارای حلقههای بسته در هر دو انتها است که سر پیچ را کاملا در بر میگیرد. این آچار تماس ۳۶۰ درجهای با مهره ایجاد میکند و این ویژگی احتمال لغزش، آسیب زدن یا گرد شدن لبههای پیچ (تحت گشتاور بالا) را به حداقل میرساند. به همین دلیل، برای سفتکاریهای نهایی یا باز کردن پیچهای بسیار سفت و فرسوده، بهترین گزینه است. بسیاری از مدلها دارای دسته خمیده هستند تا فضای بیشتری برای حرکت دست ایجاد کرده و از آسیب انگشتان جلوگیری کنند.
آچار ترکیبی یک سر تخت یک سر رینگ (Combination Wrench)
آچار ترکیبی یک سر تخت یک سر رینگ یک ابزار دوگانه است که قابلیتهای آچار تخت و آچار رینگی را در یک دسته با سایز یکسان جمع کرده است. این آچار به عنوان یکی از ابزارهای ضروری و چندمنظوره شناخته میشود.
انعطافپذیری بالا به تکنسین اجازه میدهد به سرعت نوع اتصال را بدون نیاز به تغییر ابزار عوض کند. معمولا از سر رینگی برای اعمال گشتاور اولیه و شکستن مقاومت پیچ یا برای سفتکاری نهایی استفاده میشود، در حالی که از سر تخت برای باز کردن سریع پیچ در زمانی که دیگر نیازی به گشتاور بالا نیست، استفاده میشود.
کاربرد و ویژگیهای انواع آچارهای تخصصی
آچارهای تخصصی برای انجام کارهایی با دقت بالا، اعمال نیروی کنترلشده، یا دسترسی به قطعاتی که در جای نامناسب قرار گرفتهاند، طراحی شدهاند و معمولا در مشاغل فنی مانند مکانیکی و تأسیسات کاربرد بیشتری دارند.
| نام آچار | ویژگی کلیدی |
| آچار آلن | طراحی شده برای پیچهایی با حفره ششضلعی داخلی؛ پرکاربرد در مونتاژ قطعات و تنظیمات ماشینآلات. |
| آچار شمع | بکس بلند تخصصی که دارای روکش داخلی برای نگهداری شمع هنگام بیرون کشیدن از عمق موتور است. |
| آچار فیلتر روغن | موجود در انواع تسمهای، زنجیری، کلاهکی یا فکی؛ ضروری برای باز کردن فیلترهای سفتشده. |
| آچار جغجغهای | دارای مکانیزم هرزگرد داخلی؛ امکان چرخش پیوسته دسته برای افزایش چشمگیر سرعت کار در فضاهای تنگ. |
| آچار تورکس ستارهای | طراحی شده برای پیچهای ۶ پره ستارهای؛ اعمال گشتاور بسیار بالا بدون خطر لغزش. |
| آچار ترکمتر | ابزار اندازهگیری دقیق؛ برای اعمال مقدار مشخص و تنظیم شدهای از گشتاور (نیوتن-متر یا پوند-فوت). |
| آچار کلاغی | آچار قابل تنظیم با فکهای دندانهدار و تنظیم پلکانی؛ برای گرفتن محکم لولهها و قطعات گرد بزرگ. |
| آچار لوله گیر 90 درجه | برای گرفتن انواع لوله و یا سطوح گرد مناسب است. |
| آچار چرخ | معمولا به شکل (X)؛ امکان اعمال گشتاور بالا با استفاده از هر دو دست برای شل کردن مهرههای سفت چرخ. |
آچار آلن (Hex Key)
آچار آلن توسن که به نام کلید ششگوش نیز شناخته میشود، برای کار با پیچهایی که دارای حفره ششپر هستند، طراحی شده است. این ابزار از یک میله فولادی سخت ساخته شده و معمولا به شکل L یا T تولید میشود.
به دلیل سادگی و کارایی بالا در مونتاژ قطعات، تعمیر دوچرخه و تنظیمات ماشینآلات بسیار محبوب است. در مدل L شکل، بازوی بلند برای ایجاد گشتاور بیشتر در عمق و بازوی کوتاه برای استفاده در فضاهای تنگ محدود به کار میرود.
آچار آلن تی ستارهای
آچار آلن تی ستارهای برای کار با پیچهایی که دارای سری ستارهای شکل (۶ پر) هستند، طراحی شده است. سری آچار آلن دسته تی به دلیل سطح تماس بالا، امکان اعمال گشتاور بسیار بیشتری را به پیچهای ششضلعی معمولی فراهم میکند. این پیچها در قطعات خودرو، تجهیزات الکترونیکی و تجهیزاتی که نیاز به اتصال بسیار محکم دارند، رایج هستند. آچارهای ستارهای در دو نوع داخلی برای پیچهای با حفره ستارهای و خارجی برای مهرههای با سر ستارهای تولید میشوند.
آچار شمع (Spark Plug Wrench)
آچار بکس شمع یک آچار تخصصی است که بهطور ویژه برای باز کردن و نصب شمعهای خودرو که معمولا در عمق بلوک موتور یا سرسیلندر قرار دارند، طراحی شده است.
این آچار عموما به شکل یک بکس بلند است که درون آن یک روکش پلاستیکی یا لاستیکی تعبیه شده تا هنگام بیرون کشیدن شمع، آن را محکم نگه دارد و از افتادن یا آسیب دیدن چینی حساس شمع جلوگیری کند. برخی مدلها دارای مفصل متحرک هستند که دسترسی به شمعهای زاویهدار را آسان میسازد.
آچار جغجغهای (Ratchet Wrench)
آچار جغجغهای یک ابزار ضروری در جعبه بکس است و دارای یک مکانیزم داخلی هرزگرد است که امکان چرخش پیوسته دسته را فراهم میکند. این مکانیزم به کاربر اجازه میدهد که در یک جهت به مهره نیرو وارد کند و در جهت مخالف، آچار بدون نیاز به برداشتن از مهره، آزادانه حرکت کند. این ویژگی برای کار در فضاهای تنگ یا برای افزایش چشمگیر سرعت کار هنگام باز و بسته کردن تعداد زیادی مهره، بسیار حیاتی است. این آچارها با سریهای بکس قابل تعویض در اندازههای مختلف درایو (مانند 1/4، 3/8 و 1/2 اینچ) به کار میروند.
آچار فیلتر روغن (Oil Filter Wrench)
آچار فیلتر روغن که به نام انبر قفلی فیلتر باز کن نیز شناخته شده است؛ برای شل کردن و باز کردن فیلترهای روغن خودرو که معمولا پس از مدتی بسیار محکم و سفت میشوند، استفاده میگردد. استفاده از ابزار نامناسب میتواند به فیلتر یا محفظه اطراف آن آسیب بزند.
این آچار در انواع مختلفی موجود است:
- مدل تسمهای/زنجیری: با استفاده از یک تسمه یا زنجیر که به دور فیلتر محکم میشود، گشتاور لازم را اعمال میکند.
- مدل کلاهکی (بکسی): دقیقا شبیه یک بکس بزرگ است که روی سر فیلتر قرار میگیرد و بیشترین چسبندگی را فراهم میکند.
- مدل فکی/گیرهای: فک آن قابل تنظیم است و با دندانههای خود فیلتر را میگیرد.
آچار ترکمتر (Torque Wrench)
آچار ترکمتر که به نام آچار تورک قابل تنظیم نیز در بازار شناخته شده است. یک ابزار اندازهگیری دقیق است که برای اعمال مقدار مشخص و تنظیم شدهای از گشتاور به یک پیچ یا مهره استفاده میشود. این آچارها دارای یک مقیاس درجهبندی شده هستند که به کاربر اجازه میدهد نیروی لازم را دقیقا تنظیم کند.
در کارهایی مانند تعمیر موتور خودرو سفت کردن پیچهای سرسیلندر، نصب چرخها یا مونتاژ قطعات حساس در صنعت هوافضا که سفت کردن بیش از حد که منجر به شکستگی میشود یا کمتر از حد که باعث شل شدن میشود میتواند به کل سیستم آسیب بزند، حیاتی است. آچارهای ترکمتر در انواع عقربهای، کلیکدار و دیجیتال موجود هستند.
آچار کلاغی (Pliers Wrench )
آچار کلاغی یک آچار با قابلیت تنظیم پلکانی و چندمرحلهای برای تنظیم دهانه است. آچار کلاغی و انبر کلاغی ظاهر مشابهی دارند با یک تفاوت جزئی در فکها، که آچار کلاغی سطح فکهای صافی دارند و انبر کلاغی دندانه دار است. به طور جداگانه درباره مقایسه آچار کلاغی و انبر کلاغی و کارایی آنها توضیح دادهایم.
آچار کلاغی مناسب برای باز و بسته کردن انواع پیچ و مهرههای شش پر است و تنظیم فکها به صورت پلکانی انجام میشود که امکان گرفتن محکمتر پیچ و مهره نسبت به آچار فرانسه را فراهم میکند.
آچار لوله گیر 90 درجه
آچار لوله گیر یا آچار سوئدی، با فکهای موازی و قابل تنظیم و طراحی منحصر بهفرد خود که دارای دندانهای کاربر اجازه میدهد تا لولههای گرد را به راحتی بگیرد. بیشتر کارایی این محصول برای گرفتن لوله و انواع سطوح صاف است و در حوزههای تاسیسات، لوله کشی و تعمیرات صنعتی کاربرد دارند. فک متحرک آن که معمولا توسط یک پیچ تنظیم کنترل میشود، قابلیت تنظیم سریع برای اندازههای مختلف لوله را فراهم میکند و از این رو، نیروی گشتاور قابل توجهی را برای مقابله با اتصالات زنگزده یا بسیار سفت ایجاد میکند.
در صورتی که با لولههای سایز کوچک یا اجسام گرد دیگری سرکار دارید ولی ویژگی دندانه دار بودن ابزار برایتان اهمیت ویژهای دارد؛ میتوانید از انبر کلاغی نیز استفاده کنید.
آچار چرخ (Lug Wrench)
آچار چرخ یک ابزار تخصصی است که برای باز و بسته کردن مهرههای چرخ خودرو هنگام پنچری یا تعویض لاستیک استفاده میشود. این آچار معمولا در دسته ابزار گاراژی قرار میگیرد و به شکل (X) عرضه میشود که در چهار سر آن، بکسهایی با اندازههای رایج مهرههای چرخ (17mm, 19mm, 21mm, 22mm) قرار دارند. ساختار صلیبی آن به کاربر اجازه میدهد تا با استفاده از هر دو دست، گشتاور بالایی را برای شل کردن مهرههای سفتشده اعمال کند و سرعت تعویض چرخ را افزایش دهد.
ویژگیهای مهم در ساخت آچار
در زمان ساخت هر نوع آچار، با توجه به اینکه این ابزارها تحت تنش و فشار شدید قرار میگیرند، کیفیت مواد و مهندسی ساخت حرف اول را میزند. دوام و کارایی یک آچار به طور مستقیم به این عوامل بستگی دارد. مهمترین ویژگیهای ساختاری که در انتخاب ابزار باید به آنها توجه کنید، عبارتند از:
- آلیاژ کروم وانادیوم (Cr-V): بهترین آچارها و ابزارهای دستی از این آلیاژ ساخته میشوند. کروم مقاومت در برابر زنگزدگی را افزایش میدهد و وانادیوم مقاومت کششی و سختی ابزار را بالا میبرد تا در برابر گشتاورهای لحظهای مقاومت کند.
- آبکاری کروم یا نیکل: این پوشش نه تنها به زیبایی آچار کمک میکند، بلکه مهمتر از آن، یک لایه محافظ در برابر خوردگی، رطوبت و سایش ایجاد میکند و طول عمر ابزار را افزایش میدهد.
- زاویه آچار رینگی (Offset): طراحی زاویهدار در آچارهای رینگی، امکان دسترسی به مهرههایی را فراهم میکند که در سطح مقعر یا نزدیک به مانع قرار دارند، در حالی که دست کاربر فاصله ایمن و مناسبی از سطح کار دارد.
مزایای آچارهای توسن
زمانی که صحبت از خرید ابزار میشود، کیفیت ساخت نقش کلیدی در ایمنی و کارایی ایفا میکنند. استفاده از محصولات متفرقه، نه تنها طول عمر کمی دارند، بلکه میتوانند به پیچ و مهرههای حساس شما آسیب بزنند و در بلندمدت هزینههای بیشتری را تحمیل کنند.
مزیت محصولات توسن:
ابزار آلات توسن با تمرکز بر کیفیت ساخت و استانداردهای بینالمللی، همواره 3 ویژگی مهم از جمله آرگونومی، کیفیت و منطبق بر استانداردها در زمان تولید محصولات را مد نظر خود داشته:
| موارد | توضیحات |
| سختکاری استاندارد و دقت در ابعاد | آچارها تحت فرآیندهای دقیق سختکاری قرار میگیرند تا سختی مناسبی برای تحمل گشتاورهای بالا داشته باشند و در عین حال شکننده نشوند. همچنین، تلرانسهای ساخت آنها بسیار کم است، به این معنی که آچار دقیقا اندازه مهره است و این دقت بالا، خطر گرد شدن لبههای مهره را به شدت کاهش میدهد. |
| طراحی ارگونومیک دسته و ایمنی کار | در طراحی ابزار دستی توسن، راحتی و ایمنی کاربر در اولویت است. استفاده از دستههای ارگونومیک با روکش ضد لغزش در آچارها و ابزارهای دیگر، نیروی بیشتری را به پیچ منتقل میکند، خستگی دست کاربر را کاهش میدهد. |
| دقت در کالیبراسیون ابزارهای اندازهگیری | کالیبراسیون و دقت در ابزارهای حساسی مانند آچار ترکمتر توسن، مطابق با استانداردهای دقیق صنعتی (مانند DIN یا ASME) انجام میشود. این دقت برای تعمیرات حساس و حیاتی، اطمینان بیشتری فراهم میکند. |
کلام توسن
در نهایت باید به شما بگوییم، انتخاب آچار مناسب یک تصمیم آگاهانه است که به نیاز و محیط کاری شما بستگی دارد. از آچارهای عمومی مانند آچار دو سر تخت و آچار فرانسه که برای کارهای سریع و متغیر ضروری هستند، تا آچارهای تخصصی مانند آچار ترکمتر و آچار ستارهای که دقت را تضمین میکنند، هر ابزاری جایگاه ویژهای در دنیای فنی دارد. ابزارهای مقاوم و دقیق نه تنها عمر طولانیتری دارند، بلکه از قطعات شما نیز محافظت میکنند.
