در بسیاری از فرایندهای مونتاژ قطعات چوبی و در برخی موارد سایر متریال‌ها، لازم است محل پیچ شده کاملا هم سطح با قطعه کار و پنهان باشد. ابزار حرفه‌ای مته خزینه در این لحظه راه‌گشای مسئله است. در این مقاله از سری مقالات تخصصی سایت ابزار توسن، با نگاهی دقیق به این ابزار و کاربردهای آن، به طور کامل به معرفی این قطعه پرداخته شده‌است. در ادامه همراه باشید.
مته خزینه چیست؟
مته خزینه یکی از مته‌های مخصوص به دریل از جنس فولاد تندبر است که با استفاده از آن امکان نشستن کامل سرپیچ یا اصطلاحا گل‌پیچ درون سطح کار، فراهم خواهد شد. با اتصال این نوع از مته به دریل برقی یا دریل شارژی می‌توان سوراخ‌هایی با دهانه مخروطی یا استوانه‌ای طراحی کرد که کاملا از دید پنهان است و قطعه کار را برای فرایند بعدی مانند رنگ‌آمیزی و دیزاین آماده می‌کند.
کاربرد مته خزینه در صنایع مختلف
- صنعت نجاری
عمده کاربرد مته خزینه در صنعت چوب یا نجاری‌ست. در نجاری، مته خزینه برای ایجاد محل قرار گرفتن گل پیچ و ایجاد یک سطح صاف و یکنواخت در انواع چوب و ام‌دی‌اف استفاده می‌شود تا سر پیچ کاملاً داخل کار قرار بگیرد.
- صنعت مبلمان و دکوراسیون
در ساخت کابینت، میز، صندلی و سایر محصولات چوبی، مته خزینه باعث می‌شود پیچ‌ها از سطح کار بیرون نزده و پنهان شوند. این ویژگی باعث زیبایی بیشتر کار و ایمنی می‌شود.
- ساخت تجهیزات برقی
در صنایع الکترونیک و برق، برای نصب قطعات روی بدنه‌های فلزی یا پلاستیکی، از مته خزینه برای ایجاد فضای مناسب جهت پیچ‌های هم‌سطح استفاده می‌شود.
ساختار و عملکرد مته خزینه
طراحی دو‌تکه‌ای مته خزینه باعث شده است ضمن ایجاد سوراخ، همزمان جای پیچ نیز به‌درستی تراشیده شود.
- مته اصلی (بخش نفوذکننده)
این قسمت همان مته‌ای است که مستقیماً در قطعه کار فرو می‌رود و سوراخ اولیه را ایجاد می‌کند. معمولاً این مته باریک‌تر است و نقش اصلی را در هدایت مسیر سوراخ دارد.
- مته دوم (بخش خزینه‌زن)
این مته، که از قسمت مرکزی آن، مته اصلی عبور می‌کند، با یک پیچ آلن روی مته اصلی ثابت شده است. لبه‌های برشی روی این بخش طراحی شده‌اند تا در هنگام نفوذ مته اصلی، محل قرارگیری سر پیچ را نیز تراش دهد.
در ادامه شرح عملکرد مته خزینه یاید دانست هنگامی که مته اصلی در قطعه کار نفوذ می‌کند، مته دوم به‌طور همزمان جایگاه گل پیچ را می‌تراشد. این نظم و فرایند باعث می‌شود که یک حفره مخروطی‌شکل برای سر پیچ ایجاد شود و پیچ به‌صورت کاملاً هم‌سطح با قطعه کار قرار بگیرد. به این ترتیب، پس از اتمام کار، هیچ اثری از برجستگی یا بیرون‌زدگی پیچ روی سطح باقی نمی‌ماند.
نکات ارزشمند در نگهداری مته خزینه
رعایت این نکات در هنگام کار با مته خزینه، در کنار افزایش عمر ابزار، باعث بهبود کیفیت سوراخ‌کاری نیز می‌شود.
- از مواد خنک‌کننده استفاده کنید
در هنگام کار با مته خزینه، استفاده از آب یا روغن مخصوص کمک می‌کند که مته بیش از حد داغ نشود و احتمال فرسودگی آن کاهش پیدا کند. این نکته مخصوصا در سوراخ‌کاری فلزات سخت باید رعایت شود.
- برای سطوح سخت، از مته تیز استفاده کنید
اگر روی متریال‌سخت مانند فلزات یا چوب‌های فشرده کار می‌کنید، مطمئن شوید که مته کاملاً تیز است. یک مته کند، هم کار را سخت‌تر می‌کند و هم می‌تواند باعث خراب شدن سوراخ یا لب‌پر شدن سطح کار شود.
- مته را در محیط‌های مرطوب یا مستعد زنگ‌زدگی قرار ندهید
رطوبت دشمن اصلی ابزارهای فلزی است. بهتر است بعد از استفاده، مته را خشک کنید و در یک جعبه ابزار مناسب نگه دارید تا از زنگ‌زدگی جلوگیری شود.
- بعد از هر بار استفاده، مته را تمیز کنید
پس از اتمام کار، مته را از براده‌های چوب یا فلز تمیز کنید تا عملکرد آن کاهش پیدا نکند. این کار را می‌توان با یک برس نرم یا دستمال مخصوص انجام داد.
- مته کند شده را دوباره تیز کنید
اگر احساس کردید که مته خزینه دیگر به خوبی سوراخ‌کاری نمی‌کند، آن را با ابزارهای مخصوص تیز کنید. یک مته کند نه‌تنها کیفیت کار را پایین می‌آورد، بلکه می‌تواند به دریل و قطعه کار نیز آسیب برساند.
کلام توسن
استفاده از دریل‌ها و آشنایی با دنیای این ابزارهای کاربردی، ملزم شناخت تجهیزات و متعلقات آن‌ها و در قدم بعدی آموزش دیدن اصولی در جهت به‌کارگیری این اطلاعات است. در همین راستا مته خزینه، یکی از انواع مته دریل بوده، در مقاله پیش‌رو مورد بررسی و بحث قرار گرفت و به نکات مربوط به نگهداری آن برای افزایش طول عمر این ابزار نیز پرداخته شد. امید است مانند سایر مقالات توسن مفید واقع شود.
